13 sierpnia 1920 roku trzy dywizje bolszewickie pobiły osamotnioną polską 11. Dywizję Piechoty. Ponadto Armia Czerwona zajęła Leśniakowiznę i otworzyła sobie drogę do Ossowa. Gdyby bolszewicy go zdobyli mieliby otwartą drogę do Warszawy, a także mogliby okrążyć polskie oddziały broniące Wołomina.
   
Ostatnimi polskimi rezerwami było kilka kompanii ochotników ze stolicy. Składały się one głównie z młodzieży ze szkół średnich i harcerzy. Zorganizowane zostały tuż przed nadejściem bolszewików, zatem chłopcy-żołnierze nie mieli nawet odpowiedniego przeszkolenia bojowego.
  
Nie było jednak wyjścia – ochotnicy zostali rzuceni do walki. O godz. 5:30 do boju ruszyły dwie kompanie ochotnicze i załamały się w ogniu nieprzyjacielskich karabinów maszynowych. Bolszewicy wkroczyli do Ossowa. Wówczas do walki skierowane zostały kolejne dwie kompanie ochotników. Kontratak jednej z nich również został odparty, ale kolejna – 1. kompania I batalionu 236. Ochotniczego Pułku Piechoty, wdarła się pomiędzy zabudowania Ossowa i dotarła do jego wschodnich skrajów. Bolszewicy zostali prawie całkowicie wyparci z wioski.
To właśnie wtedy poległ ks. Ignacy Skorupka, kapelan warszawskich harcerzy i I batalionu 236. Ochotniczego Pułku Piechoty. Zginął prawdopodobnie w momencie udzielania pomocy rannemu żołnierzowi.

Ksiądz Ignacy Jan Skorupka pochodził z rodziny o tradycjach patriotycznych i powstańczych. Urodził się 31 lipca 1893 roku w Warszawie w rodzinie Adama i Emilii z domu Pomińskiej. Skorupkowie wywodzili się z podlaskiej szlachty zagrodowej. Około roku 1877 roku rodzina przeniosła się do Warszawy w związku z podjęciem przez Ignacego Skorupkę, dziadka, pracy nauczycielskiej. Natomiast ojciec przyszłego kapłana był urzędnikiem towarzystwa ubezpieczeniowego, następnie magistrackim kasjerem, matka zaś zajmowała się domem.
Ignacy był absolwentem warszawskiego seminarium duchownego i Akademii Duchownej w Petersburgu. W 1916 r. otrzymał święcenia kapłańskie, następnie był duszpasterzem polskich środowisk w Rosji. Od 1918 roku pracował w Polsce jako katecheta w szkołach warszawskich.
    
Czas był szczególny. Trwająca od schyłku 1918 roku wojna z bolszewikami weszła w krytyczny, decydujący o ostatecznym wyniku zmagań etap. Właśnie rozpoczęła się Bitwa Warszawska, która trwała od 13 do 25 sierpnia 1920 roku, a jej przełomem był dzień 14 sierpnia. Trwały wówczas zacięte walki na odcinku warszawsko-modlińskim w okolicach Radzymina, Ossowa i Leśniakowizny. Do obrony zagrożonej niepodległości stanęło niemal całe społeczeństwo.
   
Młodemu podporucznikowi Mieczysławowi Słowikowskiemu powierzono wówczas organizację pułku ochotniczego, którego podstawą miał być batalion zapasowy 36. Pułku Piechoty, jednego z licznych oddziałów tworzonej wówczas Armii Ochotniczej, dowodzonej przez gen. Józefa Hallera. Do wykonania zadania przystąpił z właściwym sobie zapałem. Na przejściowe koszary wybrał gmach gimnazjum im. Władysława IV na warszawskiej Pradze. Dla odróżnienia od innych jednostek Wojska Polskiego numeracja tych oddziałów zaczynała się od dwustu z dodaniem właściwego numeru baonu zapasowego. Tak więc w pierwszym etapie organizacji (w ciągu niespełna miesiąca) był to I batalion 236. Pułku Piechoty Armii Ochotniczej im. Weteranów 1863 r. (późniejszy Legii Akademickiej), zorganizowany przez ppor. Słowikowskiego, w którym został dowódcą kompanii, a wkrótce współuczestnikiem i świadkiem przełomowych wydarzeń o wymiarze historycznym. Niebawem oddział dowodzony przez ppor. Słowikowskiego wziął udział w boju pod Ossowem. Ostatecznie zwycięskie zmagania, w których poległo wielu ochotników, miały dla oddziałów polskich znaczenie symbolu, wzmacniając ponadto wolę zwycięstwa.
    
Na polu zwycięskiej bitwy zginął także ks. Ignacy Skorupka, od 7 sierpnia 1920 roku kapelan I batalionu 236. Pułku Piechoty. Oddział, w którym znajdował się ksiądz Ignacy, liczący ogółem około 800 młodych, niedoświadczonych żołnierzy, wyruszył na front 13 sierpnia w godzinach porannych, a w Ossowie znalazł się późnym wieczorem. Świtem 14 sierpnia rozpoczął się bój z atakującymi od strony Leśniakowizny bolszewikami. Ksiądz szedł wraz ze swymi podopiecznymi w płaszczu narzuconym na sutannę, tuż obok dowódcy, ppor. Słowikowskiego, który po latach tak opisał ów fragment boju i okoliczności śmierci kapłana:
„[…] Ogień nieprzyjaciela nie był w tym momencie zbyt silny. Zdawało mi się, że ks. Skorupka potknął się o bruzdę i upadł na ziemię […] znalazłem go leżącego na tym miejscu gdzie upadł […] Odpiąłem płaszcz i sutannę, zdjąłem z piersi krzyż, który mi kiedyś pokazywał […]”.
    
Rankiem 14 sierpnia 1920 roku sytuacja była krytyczna. Do walki ruszyły dwa pułki bolszewickie, którym udało się przełamać pierwszą linię obrony. Poranne krwawe walki o Ossów nie przyniosły rozstrzygnięcia. Właśnie wówczas Armia Czerwona była najbliżej Warszawy.
   
O godz. 10 obrońcom walczącym w ostatnich zabudowaniach Ossowa nadszedł z pomocą 3. Pułk Piechoty idący z Rembertowa, który od razu uderzył na bolszewików. Niespodziewany atak sprawił, iż Armia Czerwona zaczęła wycofywać się z Ossowa.
Walki w tym rejonie upamiętniają:
– Cmentarz Poległych w Bitwie Warszawskiej w Ossowie z ośmioma zbiorowymi i jedną pojedynczą mogiłą, w których spoczywa 50 żołnierzy Wojska Polskiego oraz obeliskiem z inskrypcją: „14 sierpnia 1920 r. / Siedemkroć odpieraliśmy hordy bolszewickie i tu / padliśmy u wrót stolicy / a wróg odstąpił”. Obok cmentarza w 1928 roku wzniesiono, według projektu Brunona Zborowskiego, kaplicę pod wezwaniem Matki Boskiej Zwycięskiej (wewnątrz m.in. kopia obrazu Jerzego Kossaka „Cud nad Wisłą”); przy wejściu na cmentarz pomnik głaz upamiętniający dowódcę Armii Ochotniczej gen. Józefa Hallera. 15 sierpnia 2014 roku odsłonięto tu także tablicę upamiętniająca ośmiu polskich dowódców okresu wojny polsko-bolszewickiej, którzy w 1940 roku zostali ofiarami zbrodni katyńskiej.
– Krzyż wskazujący miejsce śmierci ks. Ignacego Skorupki – upamiętnione w 1921 roku domniemane miejsce tragicznej śmierci kapelana I/236. Ochotniczego Pułku Piechoty.
– Park Kulturowy Ossów Wrota Bitwy Warszawskiej 1920 Roku z Centrum Informacji Turystyczno-Historycznej – tu powstaje Muzeum Bitwy Warszawskiej w Ossowie (filia Muzeum Wojska Polskiego).
– Obelisk ku czci ks. kapelana Ignacego Skorupki, ufundowany w 1925 roku przez żołnierzy 36. Pułku Piechoty Legii Akademickiej oraz pomnik Księdza Majora Ignacego Skorupki, odsłonięty w 2000 roku, zlokalizowany przed budynkiem szkolnym, mieszczącym m.in. Szkołę Podstawową im. Księdza Ignacego Skorupki. 

Wstecz Dalej