Bohaterowie Bitwy Warszawskiej 1920
Przegląd kluczowych postaci
Zbiorowym bohaterem wojny polsko-bolszewickiej byli Polacy, społeczeństwo obywatelskie, które w pełni zdało egzamin w obliczu wielkiej próby. O wielu uczestnikach wydarzeń mówiono później i pisano, trafili do podręczników, żyją w zbiorowej świadomości narodu. O innych mniej pamiętano, a są i tacy bohaterowie, o których czynach z czasem zapomniano. O innych wspominają jedynie nekrologi zamieszczane przed stu laty w gazetach.
18 sierpnia 1920 roku „Gazeta Warszawska” zamieściła nazwiska kilku poległych podczas Bitwy Warszawskiej: „[…] Czesław Jackowski, uczeń IV klasy gimnazjum im. Tadeusza Czackiego, ochotnik 236 pp, 3 komp. wojsk polskich, poległ w obronie Warszawy. Żył 16 lat.
Ppor. Bronisław Grabałowski, dowódca 5 komp. 35 p. p., podpor. Michał Tomaszewski, dowódca 2 komp. 35 pp, podpor. Stanisław Uszakiewicz dowódca 7 komp. 35 pp, zginęli bohaterską śmiercią na polu chwały dn. 9 sierp. 1920 r. w ataku na Długosiodło pod Ostrowem.
Stefan Wójcicki, pchor. III baonu 101 p. p. poległ śmiercią walecznych, prowadząc pluton do kontrataku w bitwie pod Pułtuskiem d. 10 sierpnia. Żył lat 19.
Marian Bakal, ochotnik 201 p. p. 11 komp. star. ref. min. prac. i op. sp. zmarł w Szpitalu Ujazdowskim.
Henryk Szmidt, starszy inż. dyrekcji Pol. kol. żel., ochotnik grupy fortyfikacyjnej WP, padł ofiarą epidemii w służbie Ojczyźnie dn. 15 sierpnia 1920 r. przeżywszy lat 28.
Cześć poległym na polu chwały![…]”.
Jednak zwycięstwo w przełomowej Bitwie Warszawskiej nie byłoby możliwe bez trzech wielkich dowódców.
Józef Klemens Piłsudski (1867–1935), Naczelnik Państwa i Naczelny Wódz Wojska Polskiego, wybitny polski polityk i mąż stanu, współtwórca odrodzonej Rzeczypospolitej, marszałek Polski od 19 marca 1920 r., w czasie Bitwy Warszawskiej autor koncepcji ofensywy znad Wieprza, która zadecydowała o polskim zwycięstwie, przewodniczący powołanej 1 lipca 1920 r. Rady Obrony Państwa, pisarz, pierwszy przewodniczący kapituły Orderu Virtuti Militari.
Józef Piłsudski musiał ponadto zmagać się z rosnącą opozycją wśród polskich elit politycznych, zwłaszcza ze strony Narodowej Demokracji. Wskazywano go jako winnego niepowodzeń na froncie zmagań z bolszewikami. Zarzuty i wątpliwości wysuwano na kolejnych posiedzeniach Rady Obrony Państwa, 19-osobowego gremium, którego posiedzenia były pełne dramatyzmu. Szczególnie burzliwa narada miała miejsce 19 lipca 1920 roku. Powtórzono wówczas zarzuty wobec wojska i Naczelnego Wodza. Roman Dmowski uważał, że konieczne są zmiany na wszystkich szczeblach dowodzenia. Wysunął kandydaturę gen. Józefa Dowbor-Muśnickiego na stanowisko naczelnego wodza.
W niedzielę 14 listopada 1920 r. na placu Zamkowym w Warszawie odbyły się uroczystości związane z wręczeniem Józefowi Piłsudskiemu buławy marszałkowskiej.
Bohaterem Bitwy Warszawskiej był także, bez wątpienia, Tadeusz Jordan Rozwadowski (1866–1928), generał broni Wojska Polskiego, organizator odrodzonego Wojska Polskiego, Zasłużył się także dla sprawy polskiej jako szef misji wojskowej na konferencji pokojowej w Paryżu, a potem misji dyplomatycznych w Bukareszcie, Londynie i Rzymie (marzec 1919 r. – lipiec 1920 r.); w czasie Bitwy Warszawskiej szef Sztabu Generalnego i członek Rady Obrony Państwa, współautor – wraz z gen. Maxime Weygandem – planów obronno-ofensywnych w lipcu i sierpniu 1920 roku, współautor odniesionego zwycięstwa. Rywal Józefa Piłsudskiego i jego przeciwnik polityczny.
Także Józef Haller (1873–1960) generał broni, legionista, wybitny organizator odrodzonego Wojska Polskiego; w lipcu 1918 r. przedostał się do Francji i z ramienia Komitetu Narodowego Polskiego zorganizował Armię Polską („Błękitna Armia”), na jej czele w kwietniu 1919 roku przybył do Polski: uczestniczył w wojnie polsko-ukraińskiej (maj–czerwiec 1919 r.) i w wojnie polsko-bolszewickiej (lipiec–sierpień 1920 r.). Był też m.in. zastępcą przewodniczącego kapituły Orderu Virtuti Militari. W czasie Bitwy Warszawskiej generalny inspektor Armii Ochotniczej i członek Rady Obrony Państwa, dowódca Frontu Północno-Wschodniego i Północnego. Przeciwnik polityczny Józefa Piłsudskiego.
Marszałek Józef Piłsudski
Centralne Archiwum Wojskowe (Warszawa)
Odezwa naczelnika państwa Józefa Piłsudskiego, Warszawa, 18 sierpnia 1920 r.
Muzeum Wojska Polskiego (Warszawa)
Gen. broni Tadeusz Jordan Rozwadowski
Zbiory Rafała E. Stolarskiego (Warszawa)
Polski plakat propagandowy Józef Piłsudski, proj. Władysław Skoczylas (drzeworyt), wydany przez Generalny Inspektorat Armii Ochotniczej, Warszawa, 1920 r.
Muzeum Wojska Polskiego (Warszawa)
Gen. Józef Haller
Centralne Archiwum Wojskowe (Warszawa)
Własnoręcznie spisany przez gen. Tadeusza Jordana Rozwadowskiego w nocy z 8 na 9 sierpnia 1920 r. „Rozkaz operacyjny specjalny Nr. 10 000” był ostateczną modyfikacją planu Bitwy Warszawskiej
Instytut Józefa Piłsudskiego (Nowy Jork, USA)
„Rozkaz Nr. 71” szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego gen. Tadeusza Jordana Rozwadowskiego, Warszawa, 14 sierpnia 1920 r.
Centralne Archiwum Wojskowe (Warszawa)
Polski plakat werbunkowy Wstąp do wojska, broń Ojczyzny, z postacią generalnego inspektora Armii Ochotniczej gen. broni Józefa Hallera, wydany przez Generalny Inspektorat Armii Ochotniczej, proj. Stanisław Siestrzeńcewicz,
Warszawa, 1920 r.
Muzeum Wojska Polskiego (Warszawa)
NIEZWYKŁA HISTORIA NA SKRÓTY
Wojna polsko-bolszewicka
Obszar Bitwy Warszawskiej 1920
Miejscowości związane z Bitwą WarszawskąKontakt
Fundacja Niezwykła Historia (The Great Story Foundation) ul. Nowogrodzka 84/86, 02-018 Warszawa
KRS: 0000375992 NIP: 5213595770 REGON: 142796931
e-mail: kontakt@NiezwyklaHistoria.org