Obszar Bitwy Warszawskiej 1920
Płock 1920
![](http://bw1920.pl/wp-content/uploads/2020/09/efb0afa357b7ea1c89b05d0678c08c7a_grafika1.jpg)
18 sierpnia 1920 roku oddziały III Korpusu Kawalerii komkora Gaja Byżyszkianca, liczące około 3,5 tysiąca żołnierzy, chcąc sforsować Wisłę i wyjść na przedpola Warszawy od zachodu, wtargnęły do Płocka. W mieście z początku zapanowały chaos i panika. Czerwonoarmiści rozpierzchli się po ulicach i rozpoczęli grabieże, gwałty i mordy. Panikę opanowało kilku oficerów: dowódca przedmościa mjr Janusz Mościcki, kpt. Albert de Buré, rtm. Romuald Borycki, por. Iskander Achmatowicz oraz sanitariuszka Janina Landsberg-Śmieciuszewska, którzy powstrzymywali uciekających żołnierzy i organizowali punkty oporu. Do obrony miasta, w którym stacjonowały wówczas trzy bataliony piechoty oraz szwadron tatarskiego pułku ułanów (łącznie około 1,2 tysiąca żołnierzy), włączyła się ludność cywilna, w tym kobiety i dzieci. Bohatersko zapisali się polscy harcerze.
Walka o miasto i przyczółek mostu przez Wisłę trwała 21 godzin. Na ulicach wzniesiono kilkadziesiąt barykad. Dzięki nieustępliwej postawie mieszkańców Płocka atak odparto, a bolszewicy zmuszeni zostali do odwrotu.
W bitwie zginęło około 250 osób, w tym 100 cywilów, a 400 zostało rannych. Najmłodszym poległym był 14-letni harcerz Antolek Gradowski. Podczas wizyty w Płocku 10 kwietniu 1921 r. naczelny wódz marszałek Józef Piłsudski uhonorował Krzyżem Walecznych bohaterskie miasto, za to, iż wojsko i społeczeństwo walczyło razem w obronie każdej ulicy, kamienicy, każdego kawałka polskiej ziemi. Marszałek odznaczenie przypiął na pl. Floriańskim (obecnie Obrońców Warszawy) do poduszki z herbem Płocka.
Odznaczenia otrzymali również obrońcy: 15 oficerów – Krzyże Orderu Wojennego Virtuti Militari, a 64 żołnierzy oraz cywilów – Krzyże Walecznych. Wśród nich byli m.in. harcerze: czterokrotnie ranny w walkach 14-letni Józef Kaczmarski i 11-letni Tadeusz Jeziorowski. Ten ostatni za czyn, który tak opisano w dokumencie Referatu Orderów Ministerstwa Spraw Wojskowych: „Między innymi, kiedy wybito obronę jednej z barykad w mieście koło poczty, a ranni ostatni żołnierze opuścili barykadę pozostawiając karabin maszynowy, wówczas harcerz Tadeusz Jeziorowski porwał i uniósł z barykady karabin maszynowy. Unosząc, wlokąc go, pędzony był przez konnych bolszewików i w ostatnim momencie ciałem swym przykrył karabin. Bohaterskim tym czynem i przykładem zniewolił oddalających się żołnierzy do powrotu na linię bojową, a karabin maszynowy uratował […]”.
Wielki Herb Miasta Płocka. Na dole dwa krzyże: Walecznych (z prawej), który miasto dostało w 1921 roku, oraz Krzyż Grunwaldu III klasy, które Płock otrzymał w 1986 roku za zasługi w walce z niemieckim okupantem. Pod nimi wstęga z napisem: „VIRTUTE ET LABORE AUGERE” (męstwem i pracą wzbogacać)
Internet
![](http://bw1920.pl/wp-content/uploads/2020/09/2fa613efc9186ef39cd4128e9adc0296_14a.jpg)
![](http://bw1920.pl/wp-content/uploads/2020/09/899734287bced486ed2950f68f8183ce_14b.jpg)
Bazylika katedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Płocku, na Wzgórzu Tumskim nad Wisłą, na karcie pocztowej z początku XX wieku
CBN Polona
Polski afisz antybolszewicki Bolszewicy w Płocku, wydany przez Biuro Propagandy Wewnętrznej przy Prezydium Rady Ministrów, Warszawa, 1920 r.
Muzeum Wojska Polskiego (Warszawa)
![](http://bw1920.pl/wp-content/uploads/2020/09/667970b575d7d453838b2f3ac649c578_14c.jpg)
![](http://bw1920.pl/wp-content/uploads/2020/09/d7407213103c7fcafd2409a0fa461009_14d.jpg)
Krzyż Walecznych (awers i rewers) – odznaczenie ustanowione rozporządzeniem Rady Obrony Państwa z 11 sierpnia 1920 r. „[...] celem nagrodzenia czynów męstwa i odwagi, wykazanych w boju [...]”. Takim odznaczeniem zostało nagrodzone miasto Płock 10 kwietnia 1921 r.
Zbiory Błażeja Olbromskiego (Bytom)
![](http://bw1920.pl/wp-content/uploads/2020/09/59015ad965fc7164a283845623d28c06_14e.jpg)
Naczelny wódz marszałek Józef Piłsudski dekoruje Krzyżem Walecznych 12-letniego harcerza Tadeusza Jeziorowskiego, Płock, 10 kwietnia 1921 r.
Muzeum Wojska Polskiego (Warszawa)
![](http://bw1920.pl/wp-content/uploads/2020/09/aaec52f41d9c8f88e0b1a25769163745_14f.jpg)
Pomnik Zwycięskim Obrońcom Płocka 1920 r. projektu prof. Gustawa Zemły, uroczyście odsłonięty 11 listopada 2018 r. na pl. Gabriela Narutowicza
Fot. Wiktor Pleczyński, „PetroNews”
)
![](http://bw1920.pl/wp-content/uploads/2020/09/1d063825a0f10ee3d2eddd20c850ea7d_14g.jpg)
NIEZWYKŁA HISTORIA NA SKRÓTY
Wojna polsko-bolszewicka
Obszar Bitwy Warszawskiej 1920
Miejscowości związane z Bitwą WarszawskąKontakt
![](http://bw1920.pl/wp-content/uploads/2020/09/8cdfc8df1a04a8d6ef1577c78b53a17e_l1.png)
Fundacja Niezwykła Historia (The Great Story Foundation) ul. Nowogrodzka 84/86, 02-018 Warszawa
KRS: 0000375992 NIP: 5213595770 REGON: 142796931
e-mail: kontakt@NiezwyklaHistoria.org