Koncepcję polityki wschodniej kształtował Józef Piłsudski stopniowo, wzbogacając ją nowymi elementami. W rezultacie powstała interesująca myśl polityczna, której podstawą było ścisłe współdziałanie Polski z państwami wschodnioeuropejskimi jako skuteczna zapora przeciw imperialnym planom Rosji. Była to idea federacyjna. Zakładała ona – najogólniej rzecz ujmując – iż w środkowowschodniej Europie powstać miała oryginalna budowla polityczna. Federację tworzyłyby państwa bałtyckie (Łotwa, Litwa, Estonia) oraz Finlandia, Białoruś i Ukraina.
  
Przyczyny konfliktu polsko-ukraińskiego 1918–1919 tkwiły głęboko we wspólnej przeszłości Rusinów (Ukraińców) i Polaków. Od początku 1918 roku na Ukrainie zaczęły krystalizować się ośrodki państwowotwórcze. Już 20 marca 1918 roku z pomocą Rosji powstała w Kijowie Centralna Rada Ukraińska. Spowodowało to uaktywnienie się Ukraińców galicyjskich. W grudniu 1918 roku powstała Ukraińska Republika Ludowa (URL) ze stolicą w Kijowie, a wkrótce – jesienią 1918 roku – w Charkowie z inicjatywy rosyjskich bolszewików powstała Ukraińska Republika Rad. Wkrótce po opanowaniu przez Ukraińców Lwowa utworzono tutaj nowy, kolejny ośrodek władzy – Zachodnioukraińską Republikę Ludową. Ukształtowało się wówczas pojęcie „terytorium ukraińskiego”.
  
Komendantem obrony Lwowa został kpt. Czesław Mączyński. Oddziały polskie w mieście – głównie POW – podzielono na dwie grupy szturmowe. Pierwszą z nich dowodził kpt. Zdzisław Tatar-Trześniowski. Na czele drugiej grupy stał kpt. Mieczysław Boruta-Spiechowicz. W toku walk ulicznych odznaczyli się m.in.: por. Roman Abraham, por. Ludwik de Laveaux i kpt. Bronisław Pieracki. Do legendy przeszły oddziały młodocianych, w większości uczniów, do których w toku walk przylgnęło miano „Orląt Lwowskich”, a także oddziały kobiece. Krwawe walki o miasto trwały od 1 do 22 listopada 1918 roku. W ich toku dochodziło często także do gwałtu i przemocy wobec polskiej ludności cywilnej ze strony wojsk ukraińskich.
   
Ostateczne rozstrzygnięcie nastąpiło w nocy z 21 na 22 listopada. Wówczas oddziały ukraińskie wycofały się z miasta. Nie oznaczało to jednak końca walk. Był to prolog wojny polsko-ukraińskiej. Odtąd działania zbrojne koncentrowały się na prowincji, na obszarze niemal całej Galicji Wschodniej, a także wokół samego Lwowa. Wojna polsko-ukraińska trwała jeszcze wiele miesięcy.
   
20 sierpnia 1919 roku rozpoczęły się w Warszawie polsko-ukraińskie rozmowy pokojowe. 1 września zakończyły się pertraktacje wojskowe z rządem Zachodnio-Ukraińskiej Republiki Ludowej. Wyznaczono prowizoryczną linię demarkacyjną wzdłuż Zbrucza – na zasadzie status quo. Ustalenia powyższe okazały się dość trwałe. Ostateczne uznanie międzynarodowe i ustalenie granicy polsko-ukraińskiej nastąpiło dopiero w kilka lat później. 15 marca 1923 roku Rada Ambasadorów podjęła decyzję o ostatecznym uznaniu polskich granic wschodnich, w tym także w Małopolsce Wschodniej. Lwów i Małopolska Wschodnia znalazły się w granicach Rzeczypospolitej. Miasto pozostało wierne wielowiekowej polskiej tradycji wyrażającej się w sentencji umieszczonej w herbie miasta – „Leopolis semper fidelis” (Lwów zawsze wierny). 

Wstecz Dalej